Daty z dziejów Leśnicy i Zamku

XII-XIV w.

1132 – W jednym z zachowanych dokumentów wspomina się o istnieniu grodu z dworem w Leśnicy. Najprawdopodobniej był on zlokalizowany na miejscu zachowanego do dzisiaj zamku.

1201 – Leśnica zostaje wymieniona w dokumencie jako Żerawino (Zerawino). W miejscowości organizowano targi, a był to przywilej, który wówczas ściśle regulowano prawem.

1201 – Na zamku w Leśnicy umiera książę Bolesław I Wysoki, który wiele lat przebywał na wygnaniu. Brał udział w drugiej krucjacie do Palestyny, po drodze zwiedzając także Konstantynopol. Sprowadził kolonistów z zachodu, a także cystersów z Pforty, którzy założyli klasztor w Lubiążu. 

1228 – Zamek w Leśnicy jest określany w dokumencie jako kuria. Można podejrzewać, że, tak jak i wcześniej, był on mniejszym ośrodkiem administracyjnym dla książąt śląskich. W tym okresie zamek często nawiedzają Henryk I Brodaty oraz jego syn, Henryk II Pobożny. Wówczas, nawet dla księcia, przebycie krótkiego odcinka trasy zajmowało wiele czasu. Po drodze jednak, w stosunkowo równych odległościach, znajdowały się posiadłości, gdzie mógł on zatrzymać się wraz ze świtą. Leśnica ze względu na odpowiednie położenie należała do jednej z nich.

1247 – Książę Bolesław II Rogatka na leśnickim zamku przyjmuje kasztelanów z grodów w Niemczy, Wrocławia i Oleśnicy. Celem spotkania jest wyjaśnienie sporu, jaki  wywiązał się z udziałem mnichów z Lubiąża.

1253 – Dochodzi do wojny między poróżnionymi książętami śląskimi: Bolesławem II Rogatką, Henrykiem III Białym i Konradem I. W wyniku konfliktu rycerze, pod dowództwem Konrada, zapuszczają się z Trzebnicy aż w okolice Wrocławia. Część jego ludzi dochodzi nawet do Leśnicy, plądrując i niszcząc zabudowania.

1266 – W Leśnicy powstaje komora celna. Kupcy udający się do Wrocławia musieli w niej płacić określoną należność od swoich towarów. 

1289 – Leśnica staje się gminą miejską, określaną w źródłach jako civitas. W tym samym roku zamek przestaje pełnić funkcję książęcej kurii.

1326 – Kościół w Leśnicy zostaje przekazany przez Henryka VI kapitule kościoła św. Krzyża we Wrocławiu.

1337 – Pośrednio z zachowanych dokumentów wiemy, że w Leśnicy istniały budynki handlowe lekkich konstrukcji, tzw. ławy chlebowe, mięsne oraz szewskie. Funkcjonowała także łaźnia publiczna, z której dochody pobierał wójt miejscowości.

XIV-XV w.

1340 – Leśnica traci komorę celną i płynące z niej zyski. Przyczyną tego zjawiska był w dużej mierze wzrost zamożności Wrocławia i ograniczanie konkurencji satelickiego miasteczka.

1414 – Właścicielem Leśnicy staje się zamożny kupiec wrocławski, Michael Banke. Jest on wówczas właścicielem innych okolicznych miejscowości i gruntów. Posiada liczne kamienice w obrębie murów miejskich Wrocławia. Jest on również odpowiedzialny za gruntowaną przebudowę zamku, która miała miejsce cztery lata później. Zmiany te były niezwykle istotne. W ich efekcie miano rozebrać większość starszych murów i zbudować od podstaw nowe, czego naocznym świadkiem był cesarz Zygmunt Luksemburski.

1425 – Leśnica konkuruje z pobliską Środą Śląską w kwestiach gospodarczych. W powstały na tym tle spór angażuje się cesarz Zygmunt Luksemburski, nadając prawo organizowania targu piątkowego w miasteczku.

1428 – Leśnica zostaje zniszczona przez oddziały husytów przybywające z terenów Czech. W wojnach husyckich mieszczanie wrocławscy opowiedzieli się za Zygmuntem Luksemburskim, wrogiem ruchu husyckiego. Z tego powodu sam Wrocław, jak i okoliczne miejscowości, padły łupem buntowników.

poł. XV-XVII w.

1459 – Mieszkańcy są świadkiem sporu politycznego, który wywiązał się pomiędzy zwolennikami nowo obranego króla czeskiego, Jerzego z Podiebradu, a mieszczanami wrocławskimi. Ówczesny właściciel zamku, Franz Krickow, decyduje się wbrew mieszczanom poprzeć nowego króla. W odwecie mieszczanie wrocławscy wysyłają wojska i palą drewniane zabudowania Leśnicy. Nie udało się im jednak zająć zamku, który stał się siedzibą wojsk czeskich. Podobnego rodzaju walki obserwowane były jeszcze w przeciągu kilku kolejnych lat.

1529 – Protestanci w Leśnicy przejmują kościół w miejscowości i pozostaje on w ich rękach do 1654 r.

1611 – W zamku w Leśnicy zatrzymuje się król czeski Maciej, spędzając w nim dwa dni. Mieszkańcy zapewniają mu wiele atrakcji. Sam zamek prezentuje się również okazale po przebudowie, jaką wykonał jego ówczesny właściciel Heinrich von Hörning.

1633 – W toku działań wojny trzydziestoletniej zarówno Leśnica, jak i Zamek zostają najechane oraz spalone przez wojska szwedzkie. Sam von Hörning donosił w późniejszym czasie, że skala zniszczeń była tak duża, że sam z trudem mógł rozpoznać dokładne lokalizacje domów.

XVIII w.

1733 – Rodzina von Forno, po wielu latach posiadania, sprzedaje zamek w Leśnicy wrocławskiemu zakonowi Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą. Zabierają się oni za kosztowną przebudowę nieruchomości, której celem było nadanie budowli cech reprezentacyjnych.

1752 – Wskutek błędów w zarządzaniu majątkiem i kosztownej przebudowy, zakonnicy stanęli w obliczu tarapatów finansowych. W ich efekcie zostają zmuszeni do sprzedaży nieruchomości, przyległych gruntów i zabudowań. To oni byli sponsorami i inicjatorami wystawienia barokowej figury św. Jana Nepomucena stojącej do dzisiaj na pl. Świętojańskim.

1753 – W wyniku wojen śląskich Prusy zdobywają Śląsk. Nowy król tych ziem, Fryderyk II Wielki, zmusza Krzyżowców do odsprzedania leśnickich dóbr z zamkiem baronowi, Ferdinandowi von Mudrach.

1757 – W efekcie trzeciej wojny śląskiej, która wybuchła rok wcześniej, wojska austriackie pojawiają się pod Wrocławiem. Ich celem było odzyskanie Śląska z rąk pruskich. Wynikiem tego spotkania była sławna bitwa pod Lutynią, która rozegrała się 5 grudnia. Tego samego dnia wieczorem, wygrany Fryderyk II Wielki wkracza do leśnickiego zamku. Jak głosi legenda, zaskakuje przy tym austriackich oficerów, którzy wybrali sobie ten obiekt na swój sztab. Mieli być zaskoczeni pruskim zwycięstwem do tego stopnia, że nie spodziewali się wizyty króla. Podobno zaś sam Fryderyk, sądząc że oficerowie wycofali się dawno do Wrocławia, dysponował nieliczną i słabą eskortą. Zachował jednak zimną krew i blefując, pojmał w niewolę przebywających w zamku zdezorientowanych ludzi.

XIX w.

1807 – Francuzi zajmują Leśnicę i oblegają Wrocław. Hieronim Bonaparte, brat Napoleona, zajmuje zamek i ustanawia go swoją kwaterą. Żołnierze francuscy spędzają w miasteczku blisko rok. W przypałacowym parku powstaje ich obóz polowy, zaopatrzony w drewniane baraki. Hieronim Bonaparte obrał sobie ponownie zamek za kwaterę kilka lat później, kiedy to francuska armia wracała pokonana z nieudanej kampanii rosyjskiej.

1822 – W Leśnicy pojawia się brukowana droga, która znacznie podnosi komfort podróży i życia mieszkańców.

1847 – Leśnica zostaje połączona z Wrocławiem koleją żelazną. Otwiera to nowe perspektywy w rozwoju miejscowości.

1870 – Leśnica rozwija się stabilnie i liczy 1623 mieszkańców. W późniejszych latach liczba ta rośnie kilkukrotnie.

1903 – W Leśnicy pojawia się prąd, który jest używany zarówno w mieszkaniach prywatnych, jak również do oświetlania ulic. W tym samym roku rozpoczyna się budowanie kanalizacji w miejscowości.

I poł. XX w.

1928 – Dochodzi do scalenia Leśnicy z Wrocławiem. Od tej pory miasteczko traci niezależność administracyjną, lecz zyskuje na znaczeniu jako spokojna i ciekawa krajobrazowo dzielnica. Powstają licznie nowe budynki mieszkalne.

1934 – Właścicielem zamku w Leśnicy staje się Ludolf von Veltheim-Lottum, będący z wykształcenia architektem i uczniem Hansa Poelziga. Przeprowadza on gruntowną renowację zabytkowego zamku. Z tego czasu pochodzi piaskowcowy herb rodziny na elewacji oraz kuta balustrada nad wejściem z inicjałami FR (Fridericus Rex), które upamiętniają króla Fryderyka II Wielkiego.

1941 – W zamku urządzono salę upamiętniającą Fryderyka II Wielkiego. Odsłonięte zostały także niektóre, dotąd niedostępne, kazamaty z bastejami.

1945 – W wyniku działań wojennych zamek nie ulega poważniejszym zniszczeniom. Przez kilka lat po zakończeniu wojny stoi on opuszczony.

II poł. XX w. – XXI w.

1949 – Ukończona zostaje budowa linii tramwajowej nr 3 do Leśnicy, która początkowa miała jeden tor z mijankami.

1953 – Zamek spłonął, zabytkowe wnętrza zostały wypalone niemal doszczętnie. Ocalały jedynie mury zewnętrzne i kazamaty. Odbudowa obiektu trwa do połowy lat 60. Odtąd jego przeznaczeniem ma być krzewienie celów kulturalno-społecznych .

1962 – Zamek w Leśnicy zostaje wpisany do rejestru zabytków dzięki staraniom dra Olgierda Czernera .

1967 – W dniu Działacza Kultury oficjalnie zostaje otwarty Pałac Kultury. W kolejnych latach zmienia on nazwę, m.in. na Międzyorganizacyjny Dzielnicowy Dom Kultury Zamek, Osiedlowy Dom Kultury, czy też Dom Kultury Zamek. Działa tu również Kino Zamek, biblioteka oraz kawiarnia.

lata 70-80. – Dom Handlowy Hermes staje się jednym z ważniejszych punktów zakupowych na mapie Wrocławia. Tradycje kupieckie dawnej Leśnicy podtrzymywane są przez właścicieli drobnych punktów handlowych i usługowych przy ul. Średzkiej.

1974 – Po adaptacji zamkowych piwnic i kazamatów, we współpracy z 10. Wrocławskim Pułkiem Dowodzenia, rozpoczyna działalność kasyno wojskowe.

1990 – Zamek zostaje wpisany do Rejestru Instytucji Kultury pod nr 2. jako Dom Kultury Zamek.

1997 – Odbywa się pierwsza edycja Jarmarku Jadwiżańskiego.

2000 – Instytucji nadano nowy statut i zmieniono nazwę na Centrum Kultury Zamek.

2004 – Odbywa się pierwsza edycja festiwalu literatury fantastycznej pod nazwą „Dni Fantastyki”.

2004 – Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisuje do rejestru zabytków układ urbanistyczny Leśnicy.

2010 – W leśnickim parku odbywa się pierwszy Wrocławski Festiwal Dobrego Piwa.

Opracowanie – tekst: Paweł Duma, rysunki: Paweł Piechnik